De bewoners van kibboetsiem en mosjaviem langs de Gazastrook zijn na de verschrikkingen van 7 oktober uitgeweken naar elders. Enkelen zijn teruggekeerd om de boel draaiende te houden, want koeien moeten worden gemolken e.d. Ook langs de grens met Libanon moesten bewoners huis en haard verlaten om te voorkomen dat Hezbollah hen hetzelfde zou aandoen als wat Hamas deed met bewoners in het zuiden.

Een vriendin van ons die in Jeruzalem woonde, liet ons weten dat ze nu in een kibboets in de buurt van Afula, iets boven het midden van het land, woont. Ze vertelde dat er een heel verhaal aan vastzit dat ze nu daar woont. Tot nog toe is het niet gelukt om elkaar te treffen. Er kwam elke keer wat tussen. In haar kibboets worden mensen uit het noorden opgevangen, vertelde ze, dus daar was ik wel benieuwd naar. Hoewel we in de eerste plaats willen weten waarom ze eigenlijk uit Jeruzalem is vertrokken.

Voor de tegen de tweehonderdduizend Israëli’s die de grensstreken moesten verlaten, is het een hard gelag. Ze verblijven al maanden in hotels en op andere opvangplekken. Natuurlijk moet ik, als ik dit schrijf, ook denken aan Gazanen die op de vlucht sloegen toen het Israëlische leger Gaza binnentrok om Hamas te verslaan. Hun omstandigheden zijn veel akeliger omdat ze in een oorlogsgebied zitten dankzij Hamas.

Het zal allemaal nog veel dramatischer worden als het leger Rafah binnentrekt, want daar zitten nu de Gazanen uit het noorden. Die zijn indertijd opgeroepen door het Israëlische leger om zich in het zuiden van de Gazastrook in veiligheid te brengen. En nu moeten ze ook daar weg voor hun eigen veiligheid. Het schijnt dat er wordt gewerkt aan een uitwijkplek voor hen want Israël heeft geen enkel belang bij hun dood. Hamas schijnt daar anders over te denken.

Egypte ontkent dat er naast de Gazastrook een gebied wordt afgezet waar Gazanen tijdelijk een veilig heenkomen kunnen zoeken. Dat zou een mooie oplossing zijn. Uiteraard zullen zij na afloop van deze verschrikkelijke oorlog teruggaan. Egypte wil ze niet houden en Israël is niet van plan om Gazanen te verdrijven. Al hebben sommige ultrarechtse politici dat soort taal geuit.

Wat betreft de bewoners van de streken die grenzen aan Libanon: in Ha’Aretz las ik dat hun huizen niet alleen te maken hebben met ernstige schade door granaatbeschietingen e.d. door Hezbollah, maar ook dat het leger zorgt voor veel schade aan huizen, logeeraccommodaties voor toeristen en openbare ruimten. Soldaten zijn doorgaans niet zo zorgvuldig en hun commandanten zijn, zo blijkt uit verhalen van kibboetsvertegenwoordigers die een oogje in het zeil houden, niet aanspreekbaar. Klachten over onzorgvuldig gedrag van soldaten worden afgedaan met de opmerking dat ze blij mogen zijn dat ze worden verdedigd.

Uiteraard mag iedereen het leger dankbaar zijn voor het beschermen van burgers (wat jammerlijk faalde op 7 oktober!). De grensbewoners zullen hen nog dankbaarder zijn als ze daarbij proberen zo min mogelijk onnodige schade te veroorzaken. Zij hebben het al zwaar genoeg.