Doorgaans mis ik Nederland niet. Afgezien van wat Nederlandse dingen die in Israël niet voorhanden zijn, zoals oliebollen of appelflappen tijdens de jaarwisseling. Mijn band met de delta aan de Noordzee is echter nog sterk, omdat het tegenwoordig heel eenvoudig is om via internet Nederlandse kranten te lezen of tv-programma’s te kijken. Maar Nederland betekent voor mij vooral het vórige bestaan, net zoals voor een gepensioneerde het vroegere werk verleden tijd is. Wat niet wil zeggen dat het geen leuke periode was.

Rond de Hoge Feestdagen komt er desondanks een soort heimwee opzetten. Naar het Jóódse Nederland, specifiek naar de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam (LJG) met zijn mooie diensten gedurende de jamiem noraiem (ontzagwekkende dagen). Zoiets hebben we nog niet ontdekt in Israël en het zal er vast ook niet zijn. De melodieën van Lewandowski zijn, ben ik bang, amper in Israël te horen. Hier is overigens andere synagogale muziek te beluisteren die minstens zo ontroerend is. 

Het verlangen naar de vroegere Amsterdamse periode heeft eveneens te maken met het gemis van de vrienden van toen. Gelukkig komen sommigen ook langs in Israël, dat maakt het ontberen van de nabije vriendschappen van weleer een beetje goed. En de keren dat we naar Nederland gaan - dat gebeurt steeds minder sinds de coronatijd - gebruiken we uiteraard om veel oude vrienden te bezoeken. Sommigen zijn weggevallen.

Dankzij Zoom kunnen we sjoeldiensten van de LJG volgen. Het is natuurlijk lang niet hetzelfde als er écht bij zijn, maar het is mooi dat het op die manier toch kan. Dat is een voordeel van liberaal zijn. Je overtreedt weliswaar een gebod, maar op die manier zorgen voor minjan is tenslotte ook een mitswe. Je zou het alle (orthodoxe) bedlegerigen gunnen om langs die weg de diensten te kunnen bijwonen.

De hang van mijn vrouw en mij om via Zoom de LJG-diensten in huis te halen, heeft ook te maken met onze nog veel te gebrekkige beheersing van het Hebreeuws, waardoor we de drasjot niet goed kunnen verstaan. 

Nadat we hier jaren geleden aankwamen, hebben we enkele sjoels uitgeprobeerd. Eerst Beit Daniël in Tel Aviv. De sfeer deed daar LJG-achtig aan. Maar de afstand naar Tel Aviv vonden we toch wat bezwaarlijk. En liberaal in Israël is ons té liberaal, omdat we de meer conservatief aandoende diensten van de LJG Amsterdam gewend waren. Naderhand probeerden we een conservatieve sjoel in Herzliya en een progressieve sjoel in Ra’anana. Van de laatste zijn we zelfs een tijdje lid geweest, alhoewel de progressieve sfeer ons wat tegenstond. 

Op religieus gebied komen we dus duidelijk iets te kort in Israël. De orthodoxie heeft hier nu eenmaal de overhand. Op zich heb ik daar geen probleem mee, zolang er tolerantie heerst. Dit jaar gaan we het weer eens proberen en willen we naar de conservatieve sjoel om de hoek. Het is daar enigszins Spaanstalig, dus dan hebben we een dubbel taalprobleem.

Nu maar hopen dat we geen alarm krijgen vanwege Hezbollah zonder kopstukken. Iedereen sjana (joteer) tova. En vooral besorot tovot.